środa, 01 maja, 2024

Baza roślin

Obrazkowiec plamisty

Jest to jedna z najbardziej trujących roślin krajowych; kwitnie już w kwietniu i maju. Obrazkowca szukać musimy w cienistych lasach liściastych i zaroślach, gdzie jest dość pospolity, zwłaszcza w południowej i środkowej Europie; w Anglii i Danki rzadszy. Łatwo go poznać, gdyż nie jest podobny do jakiejkolwiek rośliny naszego kraju. Bardzo charakterystyczna jest budowa kwiatów: widzimy żółto-zieloną, wewnątrz nieco plamistą, lejkowatą pochwę, dołem nieco brzuchato rozszerzoną, ku górze zwężoną; z otwartej jednej strony wystaje naga kolba czerwonej barwy. Jest to kolbowaty kwiatostan (trzon), który u góry zupełnie nie posiada kwiatów. Chcąc zobaczyć kwiaty, trzeba pochwicę rozciąć i odchylić: widzimy wtedy, że trzon zwęża się ku dołowi; tutaj otacza go wieniec kwiatów jałowych, tj. bez słupków i pręcików. Pod nimi siedzą kwiaty męskie, złożone z samych pręcików o czterokomorowych pylnikach, bez okwiatu, ułożone w kilku rzędach naokoło trzonu. Niżej znajdują się zanikające kwiaty słupkowe, a w końcu pod nimi leżą takie same słupkowe kwiaty, dobrze rozwinięte. Ze słupków powstają potem czerwone jagody o jednym lub kilku nasionach.

Część czerwona trzonu, wystająca z pochwicy, ma prawdopodobnie za zadanie zwabiać owady, które przenoszą pyłek, gdyż w czasie dojrzewania owocu część ta aż do owocu więdnie i odpada. Opylanie przez owady odbywa się w ciekawy sposób: drobne muszki dostawszy się do środka zostają uwięzione przez kwiaty znajdujące się w części zwężonej trzonu; idą więc na dno, gdzie opylają słupki pyłkiem przyniesionym z innych kwiatów obrazkowca; potem szyjki więdną i wydzielają miód, który służy za pożywienie owadom. Teraz dopiero otwierają się pylniki pręcików i obsypują pyłkiem kręcące się w pochwicy muszki. Jednocześnie więdną kwiaty w zwężonej części; muszki obładowane pyłkiem zostają wypuszczone, aby ich ten sam los spotkał na innym osobniku obrazkowca.

Łodyga niosąca ten kwiatostan nieco krótsza od ogonka liści otoczona jest u dołu również jak i ogonek liści pochwiastymi łuskami. Z krótkiej łodygi wychodzą dwa liście strzałkowatego kształtu, długoogonkowe, nagie i błyszczące, ciemno-zielone, pokryte czerwonymi plamami (stąd nazwa gatunkowa “maculatum” – plamisty). Ogonek dołem jest pochwiasto rozszerzony.

Bulwiasty korzeniak, złożony z trzech członków wielkości orzecha laskowego lub jaja gołębiego, jest mączasto-mięsisty i ma podobnie jak cała roślina paląco ostry smak na świeżo, który jednak przez gotowanie i wysuszenie zatraca. Dlatego też w tej postaci bywa jadany; dawniej miał zastosowanie w lecznictwie. W południowej Europie rośnie spokrewniony z obrazkowcem plamistym Aronek włoski (Arum italicum), którego korzeniak przecięty i wysuszony używany jest w handlu pod nazwą francuskiego aronu.

Kleśniec czyli kolokazja właściwa, pochodząca z Indii wschodnich i od dawna hodowana w Egipcie, może nam posłużyć do wytłumaczenia rodzajowej nazwy Arum; pochodzi ona od greckiego aros (pożytek), gdyż korzeniak jego wielkości głowy dziecka służył za pożywienie. Według Linneusza – Arum zaliczony jest do XXI klasy, jako roślina jednorodna; według systemu naturalnego należy do rodziny Obrazkowatych Araceae (klasa roślin jednoliściennych). Do tej samej rodziny należy Calla, roślina ozdobna hodowana u nas w doniczkach i Czerwień łąkowy (Calla palustris), rosnący na łąkach bagnistych.

3 thoughts on “Obrazkowiec plamisty

Comments are closed.