wtorek, 29 kwietnia, 2025

Baza roślin

Pokrzyk wilczojagoda

Wilczojagoda jest jedną z najjadowitszych roślin rodziny Psiankowatych (Solanaceae). Znaleźć ją można w środkowej i południowej Europie w cienistych i górzystych lasach, zwłaszcza w liściastych, na polanach leśnych rośnie pojedynczo lub po kilka razem; kwitnie w czerwcu i lipcu; jest rośliną niezwykle trwałą. Jest to krzew o łodydze prostej, wysokiej do dwóch metrów, górą widłowato rozgałęzionej, przy węzłach gruczołowato zgrubiałej. Liście duże, zielone, całobrzegie, jajowatego kształtu, górą śpiczaste, dołem zwężone w krótki ogonek. Kwiaty czerwono-brunatne, pojedyncze w kątach liści, zwieszone; kielich zielony, zrosłodziałkowy o pięciu ząbkach, korona dwa razy dłuższa od kielicha, dzwonkowata o pięciu ząbkach nieco wygiętych na zewnątrz; pięć pręcików przyrosłych nitkami do korony. Słupek jeden o zawiązku dwukomorowym z licznymi nasionami, z jedną szyjką i znamieniem rozdwojonym. Owoc – jagoda dojrzewająca w lipcu lub sierpniu, wielkości wiśni, barwy czarnej, błyszczącej, otoczona kielichem, który rozkłada się promienisto; wewnątrz zawiera liczne nasiona i ciemnofioletowy sok, silnie trujący. Jagody te wskutek podobieństwa do wiśni bywały nieraz powodem otrucia, zwłaszcza u dzieci. Nie tylko jagody, lecz i wszystkie części wilczojagody są trujące, zwłaszcza liście, które zawierają dwa alkaloidy: atropinę i belladoninę, wywołujące zawrót głowy, odurzenie i rozszerzenie źrenic. Jako środki przeciwdziałające otruciu zalecają: obmywanie zimną wodą, kawę czarną, kwas cytrynowy lub octowy i środki na wymiotne.

Wilczojagoda służy także w lecznictwie; używa się jej w małych dozach na kaszel i przy paraliżu. Najważniejsze jednak zastosowanie ma w okulistyce, jako środek leczniczy w chorobach oczu i jako pomocniczy w celu rozszerzenia źrenicy dla zbadania oka. Z jagód przyrządzano dawniej we Włoszech kosmetyk, stąd powstała nazwa gatunkowa „bella donna” – piękna pani. Nazwa rodzajowa Atropa pochodzi od imienia bogini śmierci „Atropos”, która nieubłaganie i nieodwołalnie przecinała nić żywota (greckie „alpha” – nie i „trepo” – odwrócić).